Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Örüntüler Konusunun Aritmetikten Cebire Geçiş Bağlamında İncelenmesi

Özet

Cebir, aritmetikten daha soyut bir yapıya sahip olan, değişkenler, semboller ve örüntüler içeren matematiksel bir dil olarak tanımlanabilmektedir. Yapılan çalışmalarda öğrencilerin cebirde birtakım zorluklarla karşılaştıkları belirtilmektedir. Aritmetikten cebire geçiş süreci, cebirsel düşünmenin gelişimi için bir köprü görevi gördüğünden dolayı cebir alanında karşılaşılan zorlukların önemli bir sebebi olduğu düşünülmektedir. Cebirsel düşünmenin temelinde ise örüntüleri genelleme yer almaktadır. Bu bağlamda ders kitaplarında aritmetikten cebire geçiş sürecinin anlamlı bir şekilde sağlanması önemli olmaktadır. Bu çalışmanın amacı ortaokul matematik ders kitaplarındaki örüntüler konusunu aritmetikten cebire geçiş bağlamında incelemektir. Bu araştırmada nitel araştırma yaklaşımlarından biri olan doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmanın verileri, 2020-2021 eğitim öğretim yılında ortaokul 5. ve 7. sınıf seviyelerinde kullanılan MEB tarafından önerilen matematik ders kitapları incelenerek elde edilmiştir. Ders kitaplarında yer alan örüntüler konusu, örüntü genelleme ile ilgili literatürde önemi işaret edilen durumlar belirlenerek bu doğrultuda incelenmiştir. Araştırma sonuçları, ders kitaplarında örüntü genellemede genellikle tek çözüm yöntemine yer verildiğini ve genel kurala ulaşırken öğrencilere farklı stratejiler bulma fırsatı verilmediğini, azalan örüntülere yönelik örneklerin oldukça sınırlı olduğunu göstermektedir. Örüntü konusuna yönelik etkinliklerde birden fazla çözüm yöntemine yer verilmesi, azalan, şekil, sayı gibi farklı örüntü örneklerine yer verilmesi, öğrencileri farklı stratejiler bulmaya ve tartışma ortamı oluşturmaya yönlendirebilecek örneklere yer verilmesi gerektiği önerilmektedir.